Pilot centraal rivierengebied

De riviertakken in het centrale deel van de Rijnmaasmonding,  de Oude Maas, het Spui en de Dordtse Kil, vormen de verbinding tussen de noordelijke zeerand en het voormalige estuarium van Haringvliet en Hollands Diep. De versterking van de dagelijkse getijdestromingen na afsluiting van het Haringvliet rond 1970 hebben geleid tot erosie van de riviertakken. Deze erosie zet zich nog steeds voort en leidt tot ontstaan van diepe erosiekuilen, mogelijke instabiliteit van oevers en keringen, en een toename van getijdevolume (waardoor de erosie zichzelf versterkt). De Oude Maas en Dordtse Kil vormen een belangrijke route voor zeeschepen die naar het industriegebied van Moerdijk varen.

Oude Maas

In het gebied Oude Maas / Spui spelen verschillende opgaven rond waterveiligheid, rivierbeheer en natuurontwikkeling die om integraal sedimentmanagement vragen en waarbij verschillende partners aan het roer staan/ een belangrijke rol vervullen:

• Rijkswaterstaat heeft een beheeropgave voor de eroderende rivierbodem van het Spui en Oude Maas. De ambitie is om met sedimentbeheer de bodemligging op grote schaal te stabiliseren en controle te houden over erosie en bevaarbaarheid. Dit kan door het opvullen van erosiekuilen of het strategisch suppleren van sediment met gebaggerd zand uit de Merwedes waarmee een zandmotor kan worden gerealiseerd.
• Het waterschap Hollandse Delta werkt de komende 4 jaar aan een versterkingsprogramma voor een deel van de dijken langs de rivieren in de regio, waarbij risico op zettingsvloeiing de belangrijkste reden is. Voor dit project is veel sediment nodig (o.a. voor aanvullen onderwateroevers), maar biedt ook kansen voor nieuwe innovatieve toepassingen, bijvoorbeeld door het toepassen van zand in plaats van stortstenen. Door het strategisch verplaatsen en sturen van sediment zou ook de kans op instabiliteit van de waterkering als gevolg van zettingsvloeiing zo klein mogelijk kunnen worden gehouden.
• Nieuwe natuurontwikkeling vind plaats in de oeverzones van de betreffende riviertakken, waarbij niet alleen Natuurmonumenten en Wereld Natuurfonds betrokken zijn, maar ook andere partijen zoals Zuidhollands Landschap, Hoeksewaards Landschap, Staatsbosbeheer, etc.. Bijvoorbeeld interessante projecten zijn gepland in het Spui (Leenheerenpolder-Spuigorzen) en in de Oude Maas (Buitenzomerlanden). Ook voor beheer van de Natura 2000 gebieden langs deze riviertakken speelt sediment een belangrijke rol.

Proeftuin Sediment Rijnmond richt zich in eerste instantie op de mogelijke pilot voor suppletie van zand in de diepe erosiekuilen in de Oude Maas ter hoogte van Zwijndrecht. Door het (deels) opvullen van de kuilen met zand afkomstig uit onderhoudsbaggerwerk in de Merwedes, kunnen naar verwachting de kuilen tijdelijk worden gestabiliseerd wat belangrijk is voor stabiliteit van de keringen en dus voor hoogwaterveiligheid. Daarnaast zal door de stroming een deel van dit zand weer worden opgepakt en westwaarts meegevoerd over de bedding van de Oude Maas. Hiermee kan mogelijk ook de algehele erosie van de Oude Maas worden gereduceerd. De kuilen werken dan als een “zandmotor” voor de rivier. De proeftuin levert in deze vorm een bijdrage aan hoogwaterveiligheid en beheer van de vaarweg, maar draagt daarentegen weinig bij aan natuur.

Op 8 november2024  zijn op de bijeenkomst ‘Op St(r)oom’ de resultaten van het vierjarige TKI-samenwerkingsproject Proeftuin Sediment Rijnmond bekend gemaakt.

Hiernaast lees je samenvatting van de geleerde lessen van pilot 'Oude Maas'.